USTAV KEALJEVINE JUGOSLAVIJE

Ustav Kraljevine Jugoslavije, 3. septembar 1931. (Oktroisani ili Septembarski ustav)


Prilikom zavođenja ličnog režima kralj Aleksandar je najavio povratak na ustavni poredak "u što kraćem vremenu". Sagledavši unutrašnju i spoljnopolitičku situaciju kralj je 3. septembra 1931. doneo Ustav čime je formalno završen period monarhodiktature. Proklamovanje Ustava nije značilo napuštanje ideologije integralnog jugoslovenstva, već pokušaj da se jugoslovenstvo kao državni program i opšti narodni pokret oživotvori u uslovima postojanja "normalnog" ustavnog i političkog života.

Ustavom su potvrđeni nacionalni unitarizam i centralizam. Narodno jedinstvo i državnu celinu simbolizovao je kralj. Država je definisana kao nasledna i ustavna monarhija. Odredbom da "ne može biti udruživanja na verskoj ili plemenskoj ili regionalnoj osnovi u partijsko političke svrhe kao i u svrhe fizičkog vaspitanja" suštinski je onemogućeno obnavljanje političkih stranaka. Uvedeno je dvodomno Narodno predstavništvo sastavljeno od Senata i Narodne skupštine. Kralj je imao pravo da imenuje onoliko senatora koliko ih je birano na posrednim izborima. Uvođenjem Senata kralj je obezbedio kontrolu zakona koji su mogli proći kroz Narodnu skupštinu protiv njegove volje. Zakonodavnu vlast vršili su kralj i Narodno predstavništvo. Kralj je vršio upravnu vlast preko ministara. Imenovao je i razrešavao predsednika i članove vlade koja je bila odgovorna njemu, a ne parlamentu.

Uprava u Kraljevini vršila se po banovinama, srezovima i opštinama. Ustavom su utvrđene granice devet banovina, koje su pre toga bile određene Zakonom od 3. oktobra 1929, što je značilo da su mogle biti izmenjene samo promenom Ustava. U banovini kao samoupravnom telu postojali su banovinsko veće i banovinski odbor.

Član 116, nazvan "Mali ustav", davao je pravo kralju da u vanrednim situacijama preduzima mere i mimo ustavnih i zakonskih propisa, ali uz njihovu naknadnu potvrdu od strane Narodnog predstavništva. Na osnovu tog člana doneta je Uredba o Banovini Hrvatskoj i više uredbi uoči i tokom Drugog svetskog rata.